Page 24 - INFORMATOR_2020

GMINA CHEŁM

Urząd Gminy Chełm ul. Gminna 18, 22-100 Pokrówka, tel. 82 563 65 53
sekretariat@gminachelm.pl, www.gminachelm.pl

Gmina Chełm jest położona we wschodniej części
województwa lubelskiego. Swoją nazwę zawdzięcza mia-
stu Chełm, chociaż siedzibą władz gminy jest Pokrówka.
Gmina Chełm leży na obszarze Polesia Wołyńskiego oraz
Wyżyny Lubelskiej. Z trzech stron – południowej, zachod-
niej i północnej otacza miasto Chełm. Hydrograficznie gmina
należy do dorzecza Bugu, do którego wpadają główne rzeki
regionu: Uherka (z dopływami Garką i Janówką) oraz Udal.
Gmina Chełm obejmuje 43 miejscowości (40 sołectw), Zaj-
mując powierzchnię 22 180 ha należy do największych gmin Zespół pałacowo-parkowy w Srebrzyszczu fot. R. Mielniczuk Rezerwat Bagno Serebryskie fot. P. Bakun
Lubelszczyzny. Bezpośrednie sąsiedztwo z gminą tworzą REZERWATY I ZBIORNIKI wona. Przebieg: Las Borek Nadleśnictwo Chełm - Rezer-
miasto Chełm i gminy: Dorohusk, Kamień, Leśniowice, Re- Rezerwat Bagno Serebryskie jest to obiekt torfowi- wat przyrody Wolwinów Pokrówka - Żółtańce - rezerwat
jowiec, Rejowiec Fabryczny, Ruda-Huta, Sawin, Siedliszcze, Kościół w Podgórzu fot.P. Kargul skowy o pow. 376,62 ha. Rezerwat położony jest pomiędzy przyrody „Torfowisko Sobowice” - Rudka - Zawadówka -
Siennica Różana, Wierzbica. Klimatycznie gmina leży na po- kondygnacji w ośmiobok. Pod wieżą znajdują się źródła wody wsiami Gotówka Niemiecka, Koza Gotówka, Nowiny i Le- Chełm.
graniczu strefy umiarkowanej i kontynentalnej. Znajduje się podobno leczniczej. Z tym miejscem są związane liczne le- śniczówka. Na torfowisku wyznaczono ścieżkę dydaktyczną, Szlak Chełmskich Torfowisk Węglanowych dł. około
w najbardziej nasłonecznionym obszarze Polski. gendy. która zlokalizowana jest w północno-zachodniej części rezer- 52 km; niebieskim. Prowadzi z Dorohuska do Chełma. Na
Kościół parafialny pw. Chrystusa Pana Zbawiciela watu. Dominującym zbiorowiskiem roślinnym rezerwatu, po- szlaku znajdują się unikalne chełmskie torfowiska węglano-
w Podgórzu, wymieniany w źródłach historycznych od krywającym centralne partie torfowiska (ok. 60% pow.), jest we obejmujące rezerwaty: „Roskosz”, „Brzeźno” – Ośrodek
1440 r., prezbiterium kościoła pochodzi z XIII w. i stanowiło zespół kłoci wiechowatej. Tworzy on zwarte łany. Dydaktyczno - Muzealny Lubelskich Parków Krajobrazo-
pierwotnie odrębną świątynię. Po unii brzeskiej powstała Rezerwat Stawska Góra, obiekt o pow. 4 ha, położo- wych – Oddział Terenowy w Chełmie i „Bagna Serebryskie”,
parafia unicka, zarządzana od 1640 r. przez chełmskich ba- ny na bocznej wierzchowinie (określanej mianem Czubatki) należące do Chełmskiego Parku Krajobrazowego, z bardzo
zylianów. Po kasacie unii w 1875 r. świątynia została grun- kulminacji kredowego wzniesienia, zaliczanego do Pagó- cenną florą i fauną. W ostoi tej stwierdzono bytowanie 142
townie przebudowana. Obok świątyni znajduje się muro- rów Chełmskich. Szczytowa część wzniesienia, dochodząca gatunków ptaków, z których ponad 110 wyprowadza tutaj
wana dzwonnica wybudowana w latach 1909-1913 w stylu do wysokości 238,7 m n.p.m., nosi nazwę Łysa Góra. Rezer- lęgi. Jest to jedno z najważniejszych w Europie stanowisk
bizantyjsko-ruskim wg projektu architekta eparchialnego wat określany jest jako florystyczno - stepowy o charakte- rozrodu wodniczki, a także ważne lęgowisko błotniaka łą-
Aleksandra Puringa. Parafię rzymskokatolicką erygowano rze ochrony ścisłej. kowego i dubelta.
w 1924 r. Rezerwat Torfowisko Sobowice, zajmuje powierzch- Ścieżka Przyrodnicza „Stańków” dł. ok. 6 km lub
Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w No- 2 km, w południowo-wschodniej części Chełmskiego Par-
wych Depułtyczach, należący do najciekawszych obiek- nię 95 ha. Ochroną objęto część torfowiska. Usytuowany ku Krajobrazowego, umożliwia poznanie ekosystemów:
jest w obniżeniu pomiędzy dwoma pagórami.
tów architektury drewnianej na terenie gminy, świątynia Zalew Żółtańce, położony jest po prawej stronie rzeki wodnego i leśnego oraz zasad prowadzenia gospodarki
Zalew Żółtańce fot. P. Bakun powstała jako cerkiew greckokatolicka pw. Podwyższenia Uherki na gruntach wsi: Żółtańce, Weremowice i częściowo leśnej. Trasa ścieżki zaczyna się przy zbiorniku Stańków,
Krzyża Świętego (później św. Mikołaja), ufundowana w la-
biegnie obok zabytkowych leśniczówek i chałup oraz daw-
Pokrówki. Ogólna powierzchnia wynosi ok. 103 ha w tym
Tereny gminy posiadają bogatą przeszłość, w znacznej tach 1770-1790 przez sufragana kijowskiego Franciszka wody zajmują około 56 ha., podzielony na dwie kwatery: nej wyłuszczarni nasion poprzez lasy Nadleśnictwa Chełm
mierze związaną z głównym ośrodkiem regionu – miastem Olędzkiego; w 1875 r. została przejęta przez wyznawców dużą o pow. 47 ha i staw rybny o pow. 9 ha. Posiada on do miejscowości Nowiny. Tutaj zaczyna się kolejna ścieżka
Chełm. Region zamieszkiwała różnorodna ludność, złożo- prawosławia (w 1905 r. obok wybudowano murowaną cer- rekreacyjne zagospodarowanie części wschodniej – plaża, przyrodnicza „Bagno Serebryskie”.
na z Polaków, Ukraińców, Żydów i Niemców. kiew prawosławną, zburzoną w 1938 r.). Funkcję świątyni kąpielisko strzeżone, pomosty, miejsca parkingowe, bo- Poleski Szlak Konny. Pierwszy na Lubelszczyźnie i je-
katolickiej pełni od 1916 r. iska, plac zabaw, siłownia, wake park. den z najdłuższych w Polsce. Oznakowany pomarańczo-
ZABYTKI Dawne zabudowania podworskie w Uhrze z XVIII w. Zalew Stańków, łowisko, głębokości do 4 m, a dno wym kołem, prowadzi przez Polesie Lubelskie i Wołyńskie
Zespół pałacowo - parkowy w Srebrzyszczu, to – młyn, obecnie galeria, agroturystyka. jest muliste. Jest regularnie zarybiany karpiami, płociami, (12 gmin powiatu chełmskiego i włodawskiego), na-
XVIII w. budowla murowana na planie wydłużonego pro- karasiami, jaziem, linem, koniem i szczupakiem, nielicznie daje się również do uprawiania turystyki rowerowej
stokąta, dwukondygnacyjna w części środkowej (na skrzy- amurem. i pieszej. Szlak przebiega przez tereny o urozmaiconej
dłach parterowa). Najciekawsze pomieszczenia znajdowały Zalew Staw pow. 15 ha, cieszący się dużym zaintere- rzeźbie z licznymi jeziorami, dużymi kompleksami leśnymi
się w części centralnej. Na parterze był to wielki kwadrato- sowaniem wędkarzy, dno jest płaskie lekko opadające ku i pozwala poznać najciekawsze zakątki Poleskiego Parku
wy salon (od ogrodu), otoczony dwoma małymi salonika- środkowi łowiska, głębokość to około 2,5-3 m, brzegi nie Narodowego, Chełmskiego, Sobiborskiego i Poleskiego
mi. Na piętrze całość trójosiowej części środkowej zajmo- są wysokie i jest łatwy dostęp do tafli wody. Od strony ką- Parku Krajobrazowego oraz liczne rezerwaty przyrody.
wała wielka podłużna sala balowo - teatralna, o wysokości pieliska jest duży parking. Przy brzegu postawiono dwa Fragment szlaku biegnie również wzdłuż rzeki Bug. Na tra-
półtorej kondygnacji. Z wyposażenia zwracały uwa- mola, liczne ławki, również z zadaszeniem, plac zabaw. sie szlaku możemy również poznać liczne zabytki architek-
gę osiemnastowieczne, późnobarokowe kominki. tury i pomniki przyrody, odbyć naukę jazdy konnej, krótkie
Wieża w Stołpiu, kamienna z XII w. usytuowana na SZLAKI, TRASY, ŚCIEŻKI przejażdżki oraz rajdy konne.
niewielkim grodzisku uznawana jest za jeden z najciekaw- Szlak Rowerowy „Gmina Chełm – wpisane w kra-
szych zabytków Lubelszczyzny. Wieża o wysokości ok. jobraz, wpisane w historię”, niebieski, 75 km, szlak wie-
17 m, została zbudowana na planie prostokąta, wnętrze dzie przez najciekawsze miejsca gminy związane z historią,
jest o kształcie cylindrycznym, przechodzącym na ostatniej przyrodą oraz szeroko pojętą rekreacją i wypoczynkiem.
Wieża w Stołpiu fot. R. Mielniczuk Ścieżka Rowerowa „Południowe Barwy Krajobrazu
Gminy Chełm”. Przebiega wzdłuż rzeki Uherki poprzez
miejscowości: Pokrówka, Żółtańce i Żółtańce - Kolonia, ma
charakter widokowo - rekreacyjny, dł. ponad 3 km.
Ścieżka Rowerowa „Pagóry Janowskie” dł. ok. 8 km;
początek od granicy Chełma, następnie wzdłuż drogi
krajowej Nr 12 aż do Zajazdu „Trzy Dęby” (wybrukowana
kostką); następnie przechodzi w szlak rowerowy biegną-
cy przez malowniczy las do Janowa, potem drogą pod la-
sem do Podgórza, dalej ścieżka biegnie do Stołpia pod XII
wieczną wieżę.
Trasa Rowerowa „Południowe Panoramy Cheł-
ma” dł. 30,8 km; żółta. Przebieg: Chełm - Strupin Duży -
Depułtycze Królewskie -Nowe Depułtycze - Zagroda - Uher
- Weremowice - Żółtańce -Zawadówka - Chełm. Ścieżka
Pomnik Powstańców Styczniowych w Nowych Depułtyczach prowadzi przez malownicze tereny Pagórów Chełmskich.
Kościół w Nowych Depułtyczach fot. P. Kargul fot. P. Kargul Trasa Rowerowa „Uroki Sobowickie” dł. 18 km; czer- Rezerwat Stawska Góra fot. P. Bakun
24 25